De Transsiberië Express nemen, was voor mij een lang gekoesterde droom. Ik zou mij laten overweldigen door de politieke macht die het Kremlin uitstraalt, proosten met stugge Russen op nieuw gesloten vriendschappen, het gouden glinsterende zand van de Gobi woestijn door mijn vingers voelen stromen en de grootsheid van machtige rijken van vroeger door mijn lijf voelen stromen op de Chinese muur. Mijn droom was groot. Maar haalbaar. En dat is die van jou ook.
En zo stond ik op een warme zomerdag klaar om aan de reis van mijn dromen te beginnen. Backpack op de rug, strategisch ingepakt om dagen achter elkaar in de trein te overleven. Op-en-neer-springend van enthousiasme – want aan dat bij mij nooit een gebrek. Klaar om de langste spoorlijn ter wereld af te reizen. Met als enige geluid het zachte gebonk van het treinstel op de 9288 km aan rails die onder mij en mijn vriend door zouden vliegen. En zo geschiedde. En dit zijn de 7 redenen waarom ook jij AB-SO-LUUT eens met de Transsiberië Express wil reizen.
| BELANGRIJKE UPDATE 2023: Vanwege de oorlog in Oekraïne en internationale sancties tegen Rusland is deze route op dit moment niet mogelijk. Maar laat je vooral inspireren voor de toekomst. En zoek jij een avontuur in de trant van een Transsiberië Express route avontuur? Denk dan ook eens over reizen over de Zijderoute in Centraal-Azië, met net zulke magische onbegaanbare wegen als je tijdens je Transsiberië avontuur tegenkomt. Je kan nu via mijn reispodcast direct met mij meereizen over de Zijderoute en via interviews met de lokale bevolking eroachter komen hoe het is om door deze onontdekte regio te reizen. Luisteren kan direct via de Podcasts-app (iOS), Spotify of Stitcher. |
| Eerst even weten: let’s get our facts straight
De Transsiberië Express is niet net zoals de Zweinstein Express. Er is niet één magische trein die de illustere naam draagt en jou naar jouw magische eindbestemming brengt. Nee, de naam Transsiberië Express stamt af van de naam van de spoorlijn: de Transsiberische spoorlijn (in het Russisch: Транссибирская магистраль), die in 1891 is bedacht door tsaar Alexander III en die van Moskou tot Vladivostok loopt. Reis je met de Transsiberië Express, dan zegt dat eigenlijk dat je over de Transsiberische spoorlijn reist. Even onthouden, want hieronder blijf ik schrijven over de Transsiberië Express. Gewoon omdat “de combinatie van losse treinen die je neemt die over de Transsiberische spoorlijn denderen en daarna soms afwijken” toch nét wat minder lekker bekt. Ook de Transmongolië Express en andere routes vallen voor dit artikel onder de noemer Transsiberië Express. |
INHOUDSOPGAVE (vind snel wat je zoekt)
1. DE TRANSSIBERIË EXPRESS: EEN UNIEKE BELEVING
Je kent ze wel: de bestemmingen die ie-de-reen lijkt te bezoeken. Jonge twintigers reizen zich een slag in de rondte op het Thailand-Laos-Vietnam-Cambodja circuit. En iedere zelf-bewuste yoga-babe gaat naar Bali om haarzelf te vinden. En dat is prima. Meer dan prima zelfs. De regel met reizen – en met alles in het leven – is: lekker doen waar je zelf zin in hebt. En als jij lekker tussen de rijstvelden wilt mediteren, roept niemand harder “DOEN!” dan ik. Maar de Transsiberië Express… dat is een reis van een ander kaliber.
Misschien ligt het aan het feit dat je ongeveer een week non-stop onderweg bent – de dagen dat je de coupe verlaat om de steden, dorpen en natuur langs het spoor te verkennen niet meegeteld. Of wellicht is het het idee van een hoop geregel dat afschrikt. Feit is: het is een reis die niet iedereen zomaar maakt en dat maakt het uniek. Waar in Thailand bussen en bussen met toeristen vanuit Bangkok naar de eilanden vertrekken, hier geen touristtrap taferelen waarbij je je afvraagt waar de locals zijn gebleven. Toegegeven: bij het naderen van onze wagon schrok ik even van een hoop Nederlands gewauwel dat uit de halfopen raampjes klonk – man oh man, wij klompenkinderen zijn echt O-VER-AL te vinden (hoe dat te vermijden: binnenkort) – maar op dat moment na, voelt het ook echt alsof je een avontuur aangaat met relatief weinig reizigers die deze reis maken.
En als dit je niet overtuigd van de uniekheid van de reis: het is de langste spoorlijn ter wereld waar je over reist. Ter wereld. Als dat niet uniek is…
2. VRIJHEID BLIJHEID MET MEERDERE ROUTES
Goed, reizen met de Transsiberië Express betekent dus eigenlijk reizen over de Transsiberische spoorweg. En dat hoeft niet reizen tot het einde van de spoorweg te betekenen. Meerdere (internationale) lange-afstandstreinen maken (deels) gebruik van de route en dat betekent: feest voor jou, want er zijn meerdere routes om uit te kiezen! Wat denk je van de twee routes die volledig door Rusland gaan om je beide via een andere route naar eindstop Vladivostok te brengen? De Transsiberië– en de BAM Express brengen je er. Of voeg een land aan het lijstje toe en reis via Rusland naar Beijng in China met de Transmantsjoerije Express. En how about reizen door Rusland, Mongolië (zie het fotoverslag) én China met de Transmongolië Express: de route die ik aflegde en die ik never never nooit niet zou hebben willen missen. Hoe jij de route kiest die het beste bij je past, vertel ik je hier.
3. MEET THE LOCALS IN DE TRANSSIBERIË EXPRESS
“для твоего здоровья” [uitspraak: Dlja twojego zdorow’ja] – of een ernstig door ons verbasterde versie daarvan – klinkt het door onze coupe. Plastic glazen raken elkaar in de lucht en het koude goedje stroomt soepel onze kelen in. De forse Rus die voor ons zit kijkt ons gelukzalig aan en begint een – half te verstaan – verhaal over zijn leven.
Contact met de lokale bevolking staat vaak hoog op het lijstje van ons reizigers, maar wordt toch vaak bemoeilijkt door taalbarrières, verblijf in hostels met enkel medereizigers of gebrek aan ontmoetingspunten. Een reis met de Transsiberië Express laat al die obstakels als sneeuw voor de Russische horizon verdwijnen. De ware uitdaging is om niét aan culturele uitwisseling te doen als je úúúren als niet dááágen met elkaar in een ruimte van 2 bij 2 meter zit, knokige knieën die elkaar zachtjes raken en niets (afhankelijk van je voorbereiding, waarover binnenkort meer) dan het uitzicht en elkaar om je mee te vermaken.
3.1. RUSSISCHE GASTVRIJHEID
Een jonge vent van midden twintig stapt vrolijk onze coupe binnen. Wit-blauw mouwloos shirt dat matcht met zijn wit-blauwe kniebroek. Hij zet zijn mond aan de 2-liter-frisdrankfles, neemt een slok, reikt het aan ons aan en vraagt: “you?”. Zie je dat in Nederland al gebeuren? Één van de voordelen van het reizen met de Transsiberië Express is dat je de echte Russische gastvrijheid kan ervaren – en dat je nooit honger of dorst hoeft te lijden. Want als iemand de over-gebruikte uitspraak “sharing is caring” goed heeft begrepen, dan zijn het de Russen.
Al het verteerbare wat meegesleept is – zowel vast als vloeibaar – wordt op het minuscule tafeltje onder het raam gezet en is bedoeld voor ie-de-reen. Zelfs uit andere coupe’s wordt ons kaas en spek (van zelf gefokte varkens, waarom ook niet) aangeboden. En ja, zo dronken we héél wat pivo (пиво) en vodka (водка), aten we een soort Russische oliebol met stukjes appel erin en proefden we gedroogde vis en heel wat andere ondefinieerbare goedjes.
3.2. JE CULTURELE HORIZON VERBREDEN
Waar boeken geweldig zijn om achtergrond info uit te halen, zeggen ze minder over hoe de bevolking écht denkt over het land en de issues die zich er af spelen: daar moét je de bevolking persoonlijk voor spreken. En dat kan als geen ander tijdens je reis met de Transsiberië Express. De taalbarrière blijft een flinke belemmering, want Engels is niet het sterkste punt van veel Russen (en/of Mongolen en Chinezen), maar luister aandachtig en je leert meer over het land en de bevolking dan je ooit voor ogen hield. En omdat de treinen die over het traject rijden door iédereen worden gebruikt, ontmoet je mensen uit alle lagen van de samenleving.
Zo bleek onze Russische vriend Vladimir vooral opgefokt te zijn over het strenge anti-rookbeleid van zijn naamgenoot – wisten we via coupégenoot en advocaat Anastasia, die als tolk tussen ons fungeerde. Spoorwerkers Maximilian en Alexander vertelden ons over hun werkzaamheden langs het spoor, de enorm lange dagen die ze maakten en wilden ook zeker nog wat kwijt over het klimaat. Nicola was de nationalistische kletsmajoor die tussen 1976 en 1978 gestationeerd was in de DDR – je weet wel, het Oostelijke Duitsland dat na de Tweede Wereldoorlog door de Sovjet-Unie werd bezet. Een vrolijke, halfdronken, over-zijn-woorden-struikelende pro-Putin-Rus, die ons in gebrekkig Duits alles over de Koude Oorlog vertelde. En over hoe geweldig Putin is natuurlijk. Mongoolse antropoloog Bair kon geen minuut voorbij laten gaan zonder het woord Buriat te laten vallen – de grootste inheemse stam in Siberië, waar hij deel vanuit maakt, en die rondom het Baikalmeer woont.
4. MILIEUBEWUST
Een van de grootste dilemma’s voor de milieubewuste frequente reiziger is toch wel hoe je zoveel mogelijk kan reizen én toch je ecologische voetafdruk zo klein mogelijk kan houden. Nu is treinreizen een fantastische manier om dit te doen (waar ik je binnenkort meer over vertel). Kies je de Transsiberië Express als je vervoersmiddel – en dat doe je na het lezen van dit artikel natuurlijk gegarandeerd – dan is dat een stúk beter voor het milieu dan vliegen.
Op Eco Passenger kan je precies berekenen wat de impact van jouw reis is op het milieu. Leg je de klassieke Transsiberië Express route af (9288 km), dan heb je een CO2 uitstoot van 316,1 kg. Neem je op ditzelfde traject een vliegtuig, dan is jouw uitstoot 1305,1 kg. Met de trein stoot je dus maar liefst 76% minder CO2 uit. En zo kan je met een gerust groen hart genieten van jouw reis.
5. HET LANDSCHAP ÉCHT MEEMAKEN IN DE TRANSSIBERIË EXPRESS
Als klein kind dat voor het eerst het huis verlaat, zit ik met mijn handen op het stoffige raam, ogen die van rechts naar links vliegen en weer terug. Alles in mij opnemend. Want waar je met het vliegtuig huub, huub, Barbatruc in een compleet andere wereld bent, zie je met de Transsiberië Express álles om je heen veranderen. Stap voor stap. Van het stedelijke snikhete Moskou waar ik mij vergaapte aan de soms troosteloze buurten waar de trein doorheen rammelde, naar bosrijke gebieden vol naaldbomen – een uitzicht waar je wel twee dagen non-stop naar staart – langs het glinsterende Baikalmeer in het frisse Siberië met prachtige uitzichten, door de uitgedroogde woestijnvlaktes en eindigend in een Aziatische metropool. Every step of the way, jij maakt alles mee.
6. VOORKOM EEN JETLAG
Tijdreizen. Het klinkt als een futuristische droom. En dat is het ook. Althans, als je het ziet als het tuimelend door een wormgat terugvallen in de Middeleeuwen om als jonkvrouw of -heer rond te dwalen in overwoekerde kastelen. Maar tijdreizen in een andere zin van het woord is wel degelijk mogelijk. En die… maak je met de Transsiberië Express mee.
Moskou bevindt zich in tijdzone UTC+3. Eindstation Vladivostok in tijdzone UTC+10. Dat is zeven uur aan tijdsverschil waar jij soepeltjes doorheen tuft. En dat betekent géén jetlags. Zodra de trein vertrekt vanaf Yaroslavskiy station in Moskou – het beginpunt van de trein – vervaagt je gevoel voor tijd. Secondes worden minuten, minuten uren en uren dagen. En dat is HEER-LIJK. Vier dagen. Dat is het langste moment dat ik zonder uit te stappen (op de beenstrek-momenten na) in de oude wagon zat, op weg naar Beijing (met UTC+8). Kaartspelend, vodka drinkend, dagboek schrijvend en verhalen uitwisselend. Enkel denkend aan de tijd als een wonderbaarlijk iets. Denkend aan hoe bijzonder het is om door de tijdzones te reizen op deze manier. Tijd is niet belangrijk. En dat is in de tijd waarin we nu leven, met om de vijf minuten afspraken ingepland in de agenda, een enorme verademing.
7. DE TRANSSIBERIË EXPRESS IS IEDERE KEER COMPLEET ANDERS
Ik voel de brandende zon op mijn koppie schijnen en ben blij dat het blonde zon-weerkaatsende-lokken zijn die langs mijn gezicht vallen, in plaats van donker-zon-absorberende. Mijn ogen knijpen zich dicht tegen het felle licht. Het moge duidelijk zijn: het is hartje zomer als ik op zoek ben naar het juiste perron op het station in Moskou. En een zomerreis met de Transsiberië Express is compleet anders dan een winterreis met dezelfde trein. Waar ik ijs át op het Rode Plein, kan het twee seizoenen later net zo goed ijs zijn waar je op stáát. Waar ik zwom in het Baikalmeer, kan je er in de winter overheen. Met wagen en al – wat totaal onvoorstelbaar lijkt met een oppervlakte van 31.722 km² (dat is ongeveer net zo groot als heel België). Bij het Baikalmeer kan het En dat verandert je beleving.
Dus waar dit artikel begon met je de 7 redenen te geven om absoluut ooit in je leven een keer de Transsiberië Express te nemen, kan ik je nu beter vragen: waarom niet twéé keer?! En mocht je dát nou net iets teveel van het goede vinden, dan neem je toch eens een van de andere routes? Plezier gegarandeerd!
Heb jij er ooit over nagedacht om met de Transsiberië Express te reizen?